Blog | Speciale sectoren vereisen een specifieke aanpak (editie 1)
Blogreeks geschreven door mr. Pieter Smid, met inzichten over aanbesteden onder Deel 3 van de Aanbestedingswet.
Er gebeurt veel in het land van de speciale sectorbedrijven
Schiphol kampt met uitdagingen ten aanzien van krimp of investeren, openbaar vervoer-bedrijven zijn drukdoende met de implementatie van het European Rail Traffic Management System (ERTMS), nieuwe netwerken en concessies. De Rotterdamse haven verzoekt de overheid om steun om haar unieke positie te kunnen behouden. Ook de energietransitie en de tekorten aan en verduurzaming van elektriciteit en gas zijn veelvuldig onderwerp van gesprek binnen de politiek en het maatschappelijk debat. Ontwikkelingen als deze markeren de voortdurende beweging binnen deze vitale sectoren.
Genoeg reden om wat langer stil te staan bij de positie, uitdagingen en ontwikkelingen bij speciale sectorbedrijven (SSB’s), bekeken vanuit het aanbestedingsrecht. De komende periode licht ik een aantal, voor speciale sectorbedrijven relevante onderwerpen uit in een serie van blogs.
Als aftrap: Wanneer ben je als organisatie een speciale sectorbedrijf? En waarom is op hen het aanbestedingsrecht wel van toepassing, maar niet automatisch op dezelfde wijze zoals dit geldt voor aanbestedende diensten die geen speciale sectorbedrijf zijn?
Wat maakt een organisatie een speciale sectorbedrijf?
Een onderneming is een SSB als zij voldoet aan de definitie daarvan in artikel 1.1 Aanbestedingswet 2012 (Aw). Kortom als zij:
- een aanbestedende dienst is; dat is op grond van artikel 1.1 Aw ook mogelijk als zij kwalificeert als een ‘publiekrechtelijke instelling’; of
- een overheidsbedrijf is; wat het geval kan zijn als zij voldoet aan de definitie van overheidsbedrijf uit artikel 1.1 Aw en kort gezegd een overheersende invloed ondervindt van bijvoorbeeld betrokken gemeentes (zie artikel 1.2 Aw); of
- een bedrijf is met een bijzonder of uitsluitend recht in de zin van artikel 1.1 Aw;
Waarbij een voorwaarde is dat:
- een ‘relevante activiteit’ in de zin van de artikelen 3.1 tot en met 3.6 Aw wordt verricht. Die relevante activiteiten vinden o.m. plaats binnen de sectoren Gas en warmte, Elektriciteit, Drinkwater, Openbaar vervoer, Lucht-, zee- en binnenhavens en Postdiensten.
Speciale sectorbedrijven: grote spelers in de aanbestedingsmarkt
In deze speciale sectoren is sprake van natuurlijke en wettelijke monopolies die onder overheidsinvloed staan. Ook in deze sectoren dient daarom voorkomen te worden dat oneconomisch en/of discriminatoir inkoopbeleid wordt gevoerd, mede met het oog op het bewerkstelligen van een effectieve marktwerking en totstandkoming van de interne markt. Ook SSB’s moeten dus aanbesteden en dat gebeurt op grote schaal.
Meer dan 70% van de openbare aanbestedingen van speciale sectorbedrijven hebben een opdrachtwaarde hoger dan 1 miljoen. Gemiddeld betreft dit volgens TenderNed ongeveer 40% van de gehele aanbestedingsmarkt.
Het aandeel van de aanbestedingen van speciale sectorbedrijven is daarmee groot binnen het totaal aantal opdrachten waarvoor een aanbesteding moet worden gehouden. Niet alleen een vitale sector, maar ook een zeer relevante sector op dit gebied dus!
Aanbestedingsrecht voor speciale sectorbedrijven
De redenen dat er verschillen zijn tussen het reguliere aanbestedingsrecht en het aanbestedingsrecht voor SSB’s zijn onder meer gelegen in het volgende:
- Aanbestedende diensten in de klassieke sectoren vervullen niet altijd een specifieke economische of industriële taak zoals SSB’s dat wel doen;
- De SSB’s hebben vaak te maken met een complexe en uiterst gespecialiseerde infrastructuur;
- Er is in deze sectoren meer flexibiliteit nodig voor doeltreffend aanbestedingsbeleid.
Daarom gelden voor SSB’s niet automatisch dezelfde verplichtingen als voor de klassieke sectoren en kan op sommige onderwerpen met een aantal minimumregels worden volstaan. Dit geldt bijvoorbeeld bij de toepassing van uitsluitingsgronden of geschiktheidseisen, waarmee met meer flexibiliteit kan worden omgegaan.
Meer flexibiliteit biedt meer mogelijkheden om goede keuzes te maken die leiden tot een effectieve, maatgerichte aanpak
Met als uiteindelijk doel om de beste invulling te geven aan een opdracht die wordt uitgezet in de markt.
De komende periode ga ik in mijn blogs nader in op deze flexibiliteit en mogelijkheden bij het in de markt zetten van nieuwe opdrachten voor SSB’s.
Blogserie speciale sectorbedrijven
Mr. Pieter Smid is als advocaat gespecialiseerd in het aanbestedingsrecht. Hij heeft veel ervaring en affiniteit met aanbestedingsrechtelijke vraagstukken van speciale sectorbedrijven. In de serie blogs ‘speciale sectoren vereisen een speciale aanpak’ gaat hij in op diverse voor speciale sectoren relevante onderwerpen.
Blog | Speciale sectoren vereisen een specifieke aanpak (editie 2)
Blogreeks geschreven door mr. Pieter Smid, met inzichten over aanbesteden onder Deel 3 van de Aanbestedingswet.
